In 2014 heeft een commissie onder leiding van professor Esther-Mirjam Sent een verkenning gemaakt van het werkveld waarvoor het hoger economisch onderwijs opleidt. In het rapport ‘Wendbaar in een duurzame economie’ beschrijft de commissie de resultaten van haar analyse en doet een serie aanbevelingen aan de sector en het bestuur van de Vereniging Hogescholen. In de eerste helft van 2015 wordt op basis van deze aanbevelingen een plan van aanpak gemaakt voor het vervolgtraject.

Wendbaar in een duurzame economie.

Zoals de verkenningscommissie constateert, bestaat in het werkveld steeds meer behoefte aan wendbare professionals. Dit zijn professionals met een brede oriëntatie, die in staat zijn hun vakkennis in te zetten binnen andere disciplines, die kritisch en vanuit meerdere perspectieven kunnen reflecteren op het eigen handelen, die ondernemend zijn, proactief kunnen inspelen op veranderingen in de omgeving en een internationale oriëntatie hebben. De verkenningscommissie is van mening dat deze eisen aan de toekomstige professional grote consequenties hebben voor het hoger economisch onderwijs.

Baron von Münchhausen

De Baron von Münchhausen is bekend als verteller van sterke verhalen. Een beroemd verhaal is dat hij zichzelf aan z’n eigen haren uit het moeras wist te bevrijden. Daar moest ik aan denken toen ik de opdracht las die de verkenningscommissie op de laaste bladzijde geeft aan de Hogescholen:

“ De verkenningscommissie vraagt de hogescholen te onderzoeken welke interne en externe sturingsmechanismen passend zijn met oog op de complexiteit en belang van de opgave in fase 2 en de omvang en differentiatie van de sector heo.”

Contradictio in terminis

Hoezo sturingsmechanismen om wendbaarheid te bevorderen? Willen we niet juist van de overmatige sturings- en controlemechanismen af?  De controlemechanismen, schaalvergrotingen en prestatieafspraken hebben toch geleid tot de enorme regelfabiek die een hogeschool vandaag de dag is en die docenten enorm afleidt van hun core business nl studenten voorbereiden op hun toekomst?  De reflex is blijkbaar dat er regels moeten komen om het proces om tot minder regels te komen te kunnen sturen. Bijzonder.

Opleiden is voorleven

Een andere complicatie is dat de gemiddelde manager of docent in het HBO zelf erg weinig affiniteit en ervaring heeft met wendbaarheid. Er is weinig sprake van ondernemerschap, zelfreflectie, proactief inspelen op veranderingen of bereidheid om het vakmanschap in te zetten in andere sectoren. Dat is vaak ook de reden waarom mensen hebben gekozen voor een loopbaan in het onderwijs.
Hoe kunnen risicomijders en zekerheidzoekers ondernemende- en wendbare professionals opleiden?

Wat je zegt ben je zelf

Wat mij betreft schaffen we de kwalificatie “wendbaar”  t.a.v. de professionals die we opleiden meteen af. Wat je zegt ben je zelf zeiden we vroeger als kind en dat is ook hier het geval. Professionals zijn in deze tijd per definitie wendbaar, anders zijn het geen professionals. Hogescholen en de mensen die er werken moeten per definitie wendbaar zijn, anders ontbreekt professionaliteit.  Studenten zijn gemiddeld genomen enorm wendbaar, soms zelf veel wendbaarder dan we aankunnen als ervaren onderwijsprofessional.

Eigen angst

De wens om wendbare professionals op te leiden is wat mij betreft de projectie van de eigen angst van HBO bestuurders en docenten voor de broodnodige veranderingen en het verlies aan controle en voorspelbaarheid dat deze tijd met zich meebrengt.

Verbeter de wereld, begin bij jezelf

Het vergroten van de wendbaarheid van individuele bestuurders en docenten is volgens mij de sleutel. Wendbare bestuurders die het lef hebben om los te laten, te dereguleren, ondeugend te zijn, en te experimenteren ten gunste van de kwaliteit van het onderwijs geven het goede voorbeeld. In een dergelijke cultuur groeien ondernemende docenten die durven te experimenteren en wendingen te maken. Voorleven van wendbaarheid geeft ook de studenten de ruimte en het zelfvertrouwen om wendbaar te worden en houvast in zichzelf te vinden in plaats van in de regeltjes en controlemechanismen.

Einstein kwam tot de conclusie dat we problemen niet op kunnen lossen met dezelfde denkpatronen waar we de problemen mee hebben veroorzaakt. Dat geldt ook in het HBO.
Beste bestuurders en docenten in het HBO, verbeter de wereld, begin bij de verandering van uw eigen denkpatronen.


Aldo van Duivenboden

Aldo helpt professionals en teams te groeien en het potentieel dat ze bezitten te gebruiken om de wereld mooier te maken.

0 reacties

Laat een reactie achter

Avatar plaatshouder

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Aldo van Duivenboden